LANDSCHAPPEN IN BEELD

Gooise stuwwal
"Westerheide"
De Westerheide werd tijdens de verschillende ijstijden gevormd tot een licht glooiend landschap. Aan de westkant bij Hilversum ligt de Aardjesberg met een hoogte van 15,5 mtr. en meer naar het oosten bij Laren ligt op een hoogte van 27 mtr. het Sint Janskerkhof. Op meerdere plaatsen op de Westerheide zijn kuilen en wat grotere afgravingen te vinden. Deze zijn ondermeer ontstaan doordat de vroegere bewoners voor de bouw en het onderhoud van hun boerderij keileem, grint en zand nodig hadden. De keileem op de Gooise stuwwal is achtergebleven na de voorlaatste ijstijd (Saalien).
Na de verschillende ijstijden waren grote delen van de Gooise stuwwal bedekt met bos. Uit bodemvondsten op en nabij de Aardjesberg blijkt dat het gebied waar nu de Westerheide ligt vanaf 5000 v. Chr. een vast bewoond is geweest. Het hoger gelegen deel tussen van de stuwal van Hilversum en Laren werd een aantrekkelijke vestigingsplaats voor de jagers-verzamelaars en kleine boerengemeenschappen is geweest. Zij konden in dit voedselrijke landschap met behulp van vuurstenen werktuigen goed in hun levensonderhoud voorzien.
Uit alle tijden, vanaf de Oude Steentijd (Midden-paleolithicum) tot de Middeleeuwen, blijken er bodemvondsten te zijn gevonden op de Westerheide. Recent werd door een lid van Naerdincklant (Archeologie Gooi- en Vechtstreek) een vuurstenen wapen gevonden dat gebruikt werd door de Neanderthalers die zich toen in het Gooi ophielden. Het tijdperk van de Neanderthalers in de Gooise regio dateert van 130.000-110.000 jaar geleden. Op de Westerheide liggen ook veertien grafheuvels die 2800 tot 4500 jaar oud zijn. Deze grafheuvels werden opgericht door bewoners van het Gooi die tot het Klokbekervolk behoorden, zij hadden de gewoonte om hun doden in een eigen grafheuvel te begraven. Van "recenter datum" 1100-500 v. Christus dateert een urnenveld nabij de Aardjesberg. Qua oppervlakte waarschijnlijk een van de grootste bewaard gebleven urnenvelden van Nederland (circa 700 bij 900 mtr.). Het urnenveld dateert uit het begin van de Bronstijd; de doden werden vanaf die periode namelijk gecremeerd, de resten werden in een urn bewaard en onder een grafheuvel begraven. Uit onderzoek is gebleken dat in die periode de Gooise stuwwal intensief werd gebruikt door de bewoners. Er werd steeds meer landbouw bedreven en zodoende werden delen van het bos gekapt om akkertjes aan te leggen. Wanneer de toch al schrale zandgrond na een aantal jaren gebruik uitgeput raakte, kapte de boer een nieuw deel van het bos om en legde een nieuwe akker aan. Door de jaren heen veranderden deze verlaten akkertjes geleidelijk in heidevelden en ontwikkelde zich een zeer open en vrijwel boomloos landschap.
Vondsten uit de archeologische en geologische gescheidenis van dit gebied worden tentoongesteld in het museum Hofland, gevestigd in het voormalige tolhuis aan de Hilversumseweg. Het museum Hofland dankt zijn naam aan de amateur-geoloog Lucas Hofland.

Natuurbrug

De Westerheide en de aangrenzende Bussummerheide vormen met ruim 500 ha. het grootste aaneengesloten heideveld van het Gooi. Tussen beide heidevelden loopt "het Gebed zonder end" een kaarsrechte zandweg die de voormalige zanderij "Crailoo" (bij de Crailose brug) verbond met een 17e eeuws landgoed bij Blaricum "Crailo". Crailo betekent letterlijk vertaald "Kraaienbos". De voormalige zanderij is tot 1970 in gebruik geweest om zand af te graven, ondermeer voor de aanleg van de spoorlijn Amsterdam-Amersfoort. Gelijkertijd was het gebied van de zanderij Crailo een belangrijke ecologische dwarsverbinding door het Gooi. De provinciale weg en het spoor vormden echter een onneembare barrière tussen de aan weerszijden gelegen gebieden, de Bussummer- en Westerheide en het Spanderswoud en de Franse Kampheide. Om dit probleem op te lossen is op initiatief van het Goois Natuurreservaat een 800 mtr. lange natuurbrug aangelegd die beide gebieden weer in directe verbinding met elkaar brengt. Het Gooisch Natuurreservaat beheert de Westerheide en probeert door begrazing, kappen en plaggen de heide in zijn oorspronkelijke vorm met zijn specifieke flora en fauna terug te brengen. Vanaf 1994 wordt de heide terrein begraasd door runderen en regelmatig door een kudde schapen.

Doodwegen

Over de Westerheide lopen een aantal zogenaamde doodwegen. Deze paden over de heide ontstonden al in de voorchristelijke periode en liepen naar de plek waar nu het Sint Janskerkhof in Laren ligt. In de heidense tijd werden op de mystieke plek de belangrijke feesten zoals zonnewende en winterwende gevierd. Ook de doden werden hier begraven. De doodwegen kronkelden toen zoveel mogelijk, teneinde de boze geesten te verwarren. In de middeleeuwen werd door de christenen bepaald dat een overledene over de kortst mogelijke afstand, dus in een rechte lijn, naar de laatste rustplaats moest worden gedragen. Dat betekende dat de overledenen vanuit de omliggende dorpen over zo recht mogelijk lopende heidepaden naar de kapel, gewijd aan St. Jan werden gedragen. Ook vandaag de dag heeft het Sint Janskerkhof naast kerkhof nog steeds een belangrijke mystieke functie, want elk jaar wordt tijdens de St. Jansprocessie op 24 juni vanaf de St. Jansbasiliek in Laren naar het Sint Janskerkhof gelopen.

WINTER
bijgewerkt op: 6-12-2010
ZOMER
bijgewerkt op: 30-8-2010

VOORJAAR
bijgewerkt op: 9-6-2010
NAJAAR
bijgewerkt op: 22-11-2010
LANDSCHAPPEN IN BEELD - flora & fauna door de seizoenen heen
Optimale resolutie: 1024x768 ]:[ Klik op de afbeeldingen voor vergroting ]:[ naar: sitemap
Contact: ]:[ Copyright: Bernd S.